Một nghịch lý nguy hiểm đang định hình lại thị trường năng lượng toàn cầu: trong khi nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ chưa đạt đỉnh, dòng vốn đầu tư dầu khí lại đang sụt giảm với tốc độ đáng báo động. Theo cảnh báo từ IEA và OPEC, sự chênh lệch này đang tạo ra một mối đe dọa trực diện đến an ninh năng lượng trong trung hạn, tiềm ẩn nguy cơ về một cuộc khủng hoảng nguồn cung và biến động giá khó lường.

Nghịch lý: Đầu tư giảm, nhu cầu vẫn tăng

Các báo cáo mới nhất từ những tổ chức năng lượng uy tín hàng đầu đã chỉ ra một xu hướng đáng lo ngại. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) trong báo cáo World Energy Investment 2025 dự báo vốn đầu tư cho lĩnh vực thượng nguồn (thăm dò và khai thác) dầu khí sẽ giảm từ 4-6% trong năm 2025. Đây là lần sụt giảm đầu tiên kể từ năm 2020.

Trớ trêu thay, sự sụt giảm này lại diễn ra trong bối cảnh nhu cầu dầu toàn cầu vẫn trên đà tăng và được dự báo sẽ chỉ đạt đỉnh vào khoảng năm 2029 với mức 105,6 triệu thùng/ngày.

Về phía OPEC, tổ chức này còn đưa ra cái nhìn dài hạn hơn, nhấn mạnh ngành dầu khí cần tới 14 nghìn tỷ USD vốn đầu tư từ nay đến năm 2045 để đáp ứng nhu cầu. Tuy nhiên, mức đầu tư thực tế trong những năm gần đây đã liên tục thấp hơn mức cần thiết.

Sự thiếu đồng bộ giữa dòng vốn đầu tư dầu khí đang đi xuống và nhu cầu thực tế vẫn còn tăng cao chính là mầm mống cho những bất ổn về an ninh năng lượng trong tương lai gần.

Đâu là nguyên nhân khiến dòng vốn rời bỏ ngành dầu khí?

Sự chững lại của dòng vốn đầu tư dầu khí đến từ nhiều yếu tố cộng hưởng:

• Sức ép từ chuyển dịch năng lượng: Các cam kết về Net-Zero và áp lực từ các tiêu chí Môi trường, Xã hội, Quản trị (ESG) khiến các tổ chức tài chính và nhà đầu tư ngày càng thận trọng khi rót vốn vào nhiên liệu hóa thạch.
• Biến động giá và rủi ro thị trường: Những dự báo về khả năng dư cung trong ngắn hạn và sự biến động của giá dầu làm giảm sức hấp dẫn của các dự án dài hạn, rủi ro cao.
• Chính sách của chính phủ: Thuế carbon và các quy định môi trường ngày càng khắt khe ở nhiều quốc gia làm tăng chi phí, giảm lợi nhuận của các dự án dầu khí.

4 Mối đe dọa trực diện đối với an ninh năng lượng

Việc thiếu hụt đầu tư dầu khí có thể châm ngòi cho một loạt hệ lụy nghiêm trọng:

• Nguy cơ thiếu hụt nguồn cung: Đây là rủi ro rõ ràng nhất. Nếu không có vốn để phát triển các mỏ mới nhằm bù đắp cho sản lượng sụt giảm tự nhiên từ các mỏ hiện hữu, thế giới sẽ đối mặt với khoảng trống nguồn cung trong những năm tới.
• Giá cả biến động cực đoan: Nguồn cung bị thắt chặt sẽ khiến thị trường trở nên mong manh. Bất kỳ cú sốc địa chính trị hay sự cố nào cũng có thể đẩy giá dầu và giá xăng tăng vọt, gây lạm phát và tác động tiêu cực đến mọi nền kinh tế.
• Gia tăng rủi ro địa chính trị: Quyền lực trên thị trường năng lượng sẽ tập trung vào tay một số ít quốc gia sản xuất còn duy trì mức đầu tư cao, tạo ra những đòn bẩy địa chính trị mới.
• Rủi ro một cuộc “chuyển đổi mất trật tự”: Nếu năng lượng tái tạo chưa thể mở rộng quy mô đủ nhanh để lấp đầy khoảng trống mà dầu khí để lại, thế giới có thể rơi vào một cuộc khủng hoảng năng lượng “chuyển tiếp”.

Bài học nào cho an ninh năng lượng Việt Nam?

Đối với một quốc gia có độ mở kinh tế lớn và phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng như Việt Nam, xu hướng sụt giảm đầu tư dầu khí toàn cầu mang lại nhiều bài học và thách thức:

• Đảm bảo nguồn cung: Sản lượng dầu thô trong nước đang trong xu hướng giảm tự nhiên. Việc thu hút đầu tư vào các dự án thăm dò, khai thác mới là bài toán cấp thiết để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
• Xây dựng chính sách cân bằng: Việt Nam cần một lộ trình chuyển dịch năng lượng thực tế, cân bằng giữa việc phát triển năng lượng tái tạo và duy trì sự ổn định của các nguồn năng lượng truyền thống, tránh các cú sốc về nguồn cung và giá cả.
• Dự trữ chiến lược: Tăng cường và có cơ chế linh hoạt cho dự trữ dầu thô và các sản phẩm xăng dầu quốc gia là một tấm đệm an toàn quan trọng trước những biến động khó lường của thị trường năng lượng thế giới.

Kết luận, sự sụt giảm đầu tư vào dầu khí là một xu hướng tất yếu trong dài hạn, nhưng nếu diễn ra quá nhanh và đột ngột, nó sẽ là mối đe dọa lớn. Để đảm bảo một tương lai năng lượng ổn định, các nhà hoạch định chính sách cần có một cái nhìn thực tế, thừa nhận vai trò không thể thiếu của dầu khí trong nhiều năm tới và đưa ra những chính sách khuyến khích một mức đầu tư tối thiểu để giữ cho thị trường năng lượng cân bằng.

Nếu coi nền văn minh hiện đại là một cơ thể sống, thì năng lượng chính là dòng máu nuôi dưỡng mọi hoạt động. Trong một thế giới đầy bất ổn, “dòng máu” đó đang phải đối mặt với những nguy cơ tắc nghẽn. Một cuộc xung đột ở Đông Âu có thể đẩy giá khí đốt lên khủng hoảng. Một eo biển chiến lược bị phong tỏa có thể làm chao đảo thị trường dầu mỏ.

Những sự kiện này đã phơi bày một sự thật: khái niệm an ninh năng lượng đã hoàn toàn thay đổi. Nó không còn đơn thuần là câu chuyện “có đủ nhiên liệu trong kho”. Theo định nghĩa hiện đại của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), an ninh năng lượng là một cấu trúc đa diện, được chống đỡ bởi 4 trụ cột cốt lõi:

1. Tính Sẵn Sàng (Availability): Sự tồn tại vật lý và liên tục của các nguồn năng lượng.
2. Giá Cả Hợp Lý (Affordability): Khả năng chi trả của người dân và nền kinh tế.
3. Khả Năng Tiếp Cận (Accessibility): Sự tin cậy và bao trùm của hạ tầng năng lượng.
4. Tính Bền Vững (Sustainability): Sự hài hòa với các mục tiêu môi trường.

Trong bối cảnh hiện nay, việc củng cố vững chắc cả 4 trụ cột này đã trở thành ưu tiên chiến lược, một “lá chắn” sống còn để bảo vệ sự ổn định, chủ quyền và thịnh vượng của tất cả các dân tộc.

1. Tính Sẵn Sàng (Availability): Cuộc đua tự chủ nguồn cung

Tính sẵn sàng của năng lượng là nền tảng sơ khởi nhất. Tuy nhiên, trong một thế giới phụ thuộc lẫn nhau, trụ cột này lại rất mong manh trước các xung đột địa chính trị và đứt gãy chuỗi cung ứng. Cuộc chiến Nga-Ukraine hay căng thẳng tại Eo biển Hormuz là những ví dụ điển hình.

Để củng cố nguồn cung, các quốc gia đang theo đuổi các chiến lược:

• Tối đa hóa nguồn nội địa: Hoa Kỳ tận dụng cuộc cách mạng dầu khí đá phiến để đạt độc lập năng lượng.
• Đa dạng hóa nhà cung cấp: Nhật Bản và Hàn Quốc đa dạng hóa hợp đồng mua dầu mỏ và khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) từ nhiều đối tác.
• Xây dựng dự trữ chiến lược: Các nước OECD duy trì kho dự trữ dầu mỏ đủ dùng trong ít nhất 90 ngày để chống lại các cú sốc ngắn hạn.

2. Giá Cả Hợp Lý (Affordability): “Tấm đệm” cho ổn định xã hội

An ninh năng lượng sẽ thất bại nếu giá cả vượt quá khả năng chi trả của người dân. Các “cú sốc giá” năng lượng có thể gây ra bất ổn xã hội và làm xói mòn sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Các chiến lược dài hạn đang được áp dụng để giải quyết bài toán này:

• Đầu tư vào năng lượng tái tạo (NLTT): Dù chi phí ban đầu còn cao, NLTT như điện mặt trời và gió có chi phí nhiên liệu bằng không, giúp ổn định giá dài hạn.
• Nâng cao hiệu quả năng lượng: “Năng lượng rẻ nhất là năng lượng không được sử dụng”. EU và Nhật Bản đi đầu trong việc áp đặt các tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng nghiêm ngặt.
• Cải cách thị trường năng lượng: Chuyển đổi sang thị trường cạnh tranh có thể giúp tối ưu hóa chi phí và mang lại giá tốt hơn cho người tiêu dùng.

3. Khả Năng Tiếp Cận (Accessibility): Xóa bỏ “vùng tối” năng lượng

Một quốc gia chỉ thực sự an toàn về năng lượng khi mọi công dân được tiếp cận với nguồn cung ổn định. Hàng trăm triệu người trên thế giới vẫn đang sống trong cảnh “nghèo đói năng lượng”. Ngay cả ở các nước phát triển, hạ tầng năng lượng vẫn dễ bị tổn thương trước thời tiết cực đoan.

Các giải pháp đang được triển khai gồm:

• Xây dựng hạ tầng lưới điện vững chắc và thông minh (Smart Grid).
• Phát triển năng lượng phân tán và microgrid cho các vùng sâu, vùng xa.
• Hợp tác quốc tế để tài trợ cho các chương trình điện khí hóa nông thôn.

4. An ninh năng lượng bền vững (Sustainability): “Giấy thông hành” cho tương lai

Trụ cột cuối cùng, và ngày càng quan trọng, là tính bền vững. Một hệ thống năng lượng sẽ thất bại nếu nó hủy hoại hành tinh. Mô hình an ninh năng lượng cũ dựa trên nhiên liệu hóa thạch không còn bền vững vì chính nó gây ra khủng hoảng khí hậu.

Con đường hướng tới an ninh năng lượng hiện đại không thể tách rời khỏi các mục tiêu bền vững:

• Cam kết hành động vì khí hậu: Thỏa thuận Paris là kim chỉ nam cho chính sách năng lượng toàn cầu.
• Thực hiện Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (Just Energy Transition): Đảm bảo quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch không bỏ ai lại phía sau. Các thỏa thuận JETP với Nam Phi, Indonesia, Việt Nam… là cơ chế quốc tế quan trọng để hỗ trợ quá trình này.
• Đổi mới công nghệ sạch: Cuộc đua về an ninh năng lượng bền vững cũng là cuộc đua công nghệ pin lưu trữ, hydro xanh, và thu giữ carbon (CCUS).

Kết luận: An Ninh Năng Lượng là Sứ Mệnh Toàn Cầu

An ninh năng lượng đã vượt ra khỏi biên giới quốc gia. Nó là một bài toán phức hợp, đòi hỏi sự cân bằng tinh tế giữa bốn trụ cột không thể tách rời: Sẵn sàng, Hợp lý, Tiếp cận, và Bền vững.

Trong một thế giới đầy biến động, không một quốc gia nào có thể tự mình giải quyết bài toán này. Hơn bao giờ hết, thế giới cần sự hợp tác quốc tế, chia sẻ công nghệ và cùng nhau chịu trách nhiệm cho sự ổn định năng lượng toàn cầu. Cuộc hành trình đảm bảo an ninh năng lượng cho mỗi quốc gia chính là một phần không thể thiếu trong cuộc hành trình chung của nhân loại hướng tới một tương lai hòa bình và thịnh vượng hơn.

Ngày 6 tháng 10 năm 1973, cuộc chiến Yom Kippur bất ngờ nổ ra, kéo theo một trong những quyết định địa chính trị có tầm ảnh hưởng lớn nhất thế kỷ 20: lệnh cấm vận dầu mỏ 1973. Khi xe tăng Ai Cập và Syria tấn công Israel vào ngày lễ Yom Kippur thiêng liêng, các quốc gia Ả Rập sản xuất dầu mỏ, do Saudi Arabia dẫn đầu, đã đáp trả sự hậu thuẫn của phương Tây dành cho Israel bằng cách siết chặt van dầu.

Hành động sử dụng “vàng đen” làm vũ khí này không chỉ là một đòn trả đũa. Nó là một cú sốc kinh tế, chính trị và tâm lý toàn diện, đột ngột kết liễu “Kỷ nguyên vàng” của năng lượng giá rẻ. Lệnh cấm vận dầu mỏ 1973 đã đẩy thế giới công nghiệp vào một cuộc suy thoái tồi tệ, khai sinh ra khái niệm hiện đại về “an ninh năng lượng”, và vẽ lại bản đồ quyền lực toàn cầu. Đây là câu chuyện về chuỗi sự kiện đã chứng minh rằng một thùng dầu có thể có sức công phá mạnh hơn cả một quả bom.

1. Nguồn gốc cuộc chiến Yom Kippur: Vết thương 1967 và canh bạc của Ai Cập

Nguồn gốc của cuộc chiến 1973 nằm trong di sản cay đắng của cuộc Chiến tranh Sáu ngày năm 1967, khi Israel chiếm đóng Bán đảo Sinai, Dải Gaza, Bờ Tây và Cao nguyên Golan. Đối với thế giới Ả Rập, đây là một nỗi sỉ nhục quốc thể.

Khi Anwar Sadat lên nắm quyền tổng thống Ai Cập, ông thừa hưởng một đất nước kiệt quệ. Sau khi các nỗ lực ngoại giao bị phớt lờ, Sadat đi đến một kết luận táo bạo: dùng một cuộc chiến tranh có giới hạn để phá vỡ thế bế tắc “không chiến tranh, không hòa bình” và buộc các siêu cường phải can thiệp.

Sadat bí mật liên minh với Tổng thống Syria Hafez al-Assad. Kế hoạch tấn công, mật danh “Chiến dịch Badr”, được chuẩn bị công phu với vũ khí mới của Liên Xô. Việc chọn ngày 6 tháng 10, ngày lễ Yom Kippur, là một quyết định chiến lược thiên tài, đánh vào sự chủ quan của tình báo Israel.

2. Diễn biến cuộc chiến Yom Kippur: 19 ngày giao tranh và sự can thiệp của các siêu cường

Cuộc chiến bắt đầu với thành công vang dội cho liên quân Ả Rập. Quân đội Ai Cập sử dụng vòi rồng áp lực cao phá tan Phòng tuyến Bar-Lev và tràn qua Kênh đào Suez. Ô phòng không của tên lửa SAM đã vô hiệu hóa không quân Israel trong giai đoạn đầu. Ở phía bắc, xe tăng Syria áp đảo hoàn toàn và có lúc suýt chọc thủng phòng tuyến cuối cùng của Israel.

Tuy nhiên, Israel đã phục hồi ngoạn mục nhờ cuộc tổng động viên toàn quốc và lòng dũng cảm phi thường. Bước ngoặt quyết định đến khi Tổng thống Mỹ Richard Nixon khởi động Chiến dịch Nickel Grass – một cuộc không vận quân sự khổng lồ để tái vũ trang cho Israel.

Được tái trang bị, Israel lật ngược thế cờ, vượt ngược qua Kênh đào Suez và bao vây hoàn toàn Tập đoàn quân số 3 của Ai Cập. Khi thất bại của phe Ả Rập cận kề, Liên Xô đe dọa can thiệp quân sự trực tiếp. Căng thẳng Chiến tranh Lạnh leo thang đến mức báo động hạt nhân DEFCON 3. Cuối cùng, một lệnh ngừng bắn do Liên Hợp Quốc bảo trợ đã được thực thi, chấm dứt giao tranh vào ngày 25 tháng 10.

3. “Vũ khí dầu mỏ”: Lệnh cấm vận 1973 và cú sốc kinh tế toàn cầu

Khi súng im tiếng, “vũ khí dầu mỏ” mới thực sự được khai hỏa. Ngày 17 tháng 10, Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ Ả Rập (OAPEC) quyết định sử dụng dầu mỏ như một công cụ chính trị.

Họ tuyên bố cấm vận hoàn toàn việc xuất khẩu dầu sang các quốc gia “thù địch” như Hoa Kỳ và Hà Lan, đồng thời cắt giảm sản lượng 5% mỗi tháng. Cùng lúc, toàn bộ khối OPEC đơn phương tăng giá dầu niêm yết lên 70%, giành quyền kiểm soát việc định giá từ tay bảy công ty dầu mỏ phương Tây (“Seven Sisters”).

Kết quả là một cú sốc giá toàn diện. Giá dầu thô từ khoảng 3 USD/thùng đã tăng vọt lên gần 12 USD/thùng vào đầu năm 1974 – mức tăng gần 400%. Hình ảnh những dòng xe hơi xếp hàng dài trước các trạm xăng trở thành biểu tượng của cuộc khủng hoảng. Kỷ nguyên năng lượng giá rẻ đã đột ngột chấm dứt.

4. Di sản của lệnh cấm vận dầu mỏ 1973: Một trật tự thế giới mới

Cuộc khủng hoảng dầu mỏ 1973 đã để lại những di sản sâu sắc và vĩnh viễn:

• Về kinh tế: Chấm dứt thời kỳ tăng trưởng hoàng kim, đẩy thế giới vào suy thoái và khai sinh ra thuật ngữ “đình lạm” (stagflation). Nó cũng khởi động một cuộc cách mạng về hiệu quả năng lượng (xe tiết kiệm xăng, năng lượng thay thế) và tạo ra hệ thống “Petrodollar”.
• Về địa chính trị: Cuộc chiến mở đường cho Hiệp định Trại David năm 1978 và hòa bình giữa Ai Cập-Israel. Nó buộc Mỹ phải coi sự ổn định của Trung Đông là lợi ích an ninh quốc gia cốt lõi. Khái niệm “an ninh năng lượng” hiện đại ra đời, dẫn đến việc thành lập Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) vào năm 1974.
• Thay đổi cán cân quyền lực: OPEC trở thành một thế lực địa chính trị hùng mạnh. Các quốc gia vùng Vịnh, đặc biệt là Saudi Arabia, trở thành những người chơi trung tâm trên bàn cờ toàn cầu.

Kết luận: Bài học đắt giá từ cát và dầu

Lệnh cấm vận dầu mỏ 1973 và cuộc chiến Yom Kippur là một trong những sự kiện bản lề của thế kỷ 20, cho thấy mối liên kết không thể tách rời giữa xung đột khu vực và kinh tế toàn cầu. Nó đã dạy cho thế giới một bài học đắt giá rằng sự phụ thuộc vào một nguồn năng lượng duy nhất từ một khu vực bất ổn là cực kỳ nguy hiểm. Di sản của cuộc khủng hoảng dầu mỏ 1973 vẫn còn vang vọng cho đến ngày nay, trong mỗi cuộc đàm phán về giá dầu và trong mọi chiến lược an ninh quốc gia.

Đọc thêm: Những sự số nổi bật trong lịch sử ngành xăng dầu!

Sự trỗi dậy mạnh mẽ của xe điện (EV), dẫn đầu bởi VinFast và sự tham gia của các thương hiệu quốc tế, không còn là một dự báo xa xôi mà đã trở thành một thực tại định hình lại thị trường giao thông Việt Nam. Đối với hơn 17.000 cây xăng truyền thống trên cả nước, đây là một thách thức mang tính sống còn, nhưng đồng thời cũng mở ra một cơ hội chuyển đổi lịch sử.

Thách Thức Không Thể Lảng Tránh Sự sụt giảm doanh thu cốt lõi từ bán xăng là điều không thể tránh khỏi. Mỗi chiếc xe điện lăn bánh trên đường là một khách hàng xăng dầu biến mất. Về lâu dài, sản lượng tiêu thụ trên mỗi cửa hàng sẽ giảm dần, gây áp lực trực tiếp lên mô hình kinh doanh đã tồn tại cả thế kỷ. Việc chỉ trông chờ vào việc bán xăng và dầu diesel là một chiến lược không bền vững.

Cơ Hội Chuyển Đổi: Từ “Cây Xăng” đến “Trạm Năng Lượng” Tương lai không phải là dấu chấm hết cho các cây xăng, mà là sự tiến hóa. Lợi thế lớn nhất của các cây xăng hiện tại là mạng lưới vị trí đắc địa, phủ khắp các tuyến đường từ thành thị đến nông thôn. Đây là nền tảng vàng để chuyển đổi:

1. Trở Thành Trung Tâm Năng Lượng Đa Dạng:
   • Thay vì chỉ có 2-3 loại nhiên liệu hóa thạch, trạm năng lượng tương lai sẽ cung cấp một “menu” đa dạng: xăng, diesel, các trụ sạc nhanh DC cho ô tô điện, điểm sạc cho xe máy điện, và xa hơn nữa có thể là các điểm đổi pin hoặc trạm nạp hydro.
2. Tận Dụng “Thời Gian Vàng” Của Khách Hàng Sạc Điện:
   • Thời gian trung bình để sạc nhanh một chiếc ô tô điện là từ 20-40 phút. Đây là “thời gian vàng” mà các cây xăng truyền thống không có được. Trong lúc chờ đợi, khách hàng có nhu cầu rất lớn đối với các dịch vụ:
     • Khu vực chờ tiện nghi: Có máy lạnh, Wi-Fi miễn phí, ghế ngồi thoải mái.
     • Dịch vụ ăn uống và giải khát (F&B): Một ly cà phê, một bữa ăn nhẹ.
     • Mua sắm tiện lợi: Các cửa hàng tiện lợi tích hợp.
3. Tích Hợp Công Nghệ và Dữ Liệu:
   • Xây dựng các ứng dụng di động cho phép khách hàng đặt trước trạm sạc, thanh toán không dùng tiền mặt và tích điểm. Dữ liệu thu thập được sẽ giúp phân tích hành vi khách hàng và cung cấp các dịch vụ cá nhân hóa.

Kết luận: Câu hỏi đối với các chủ doanh nghiệp xăng dầu hiện nay không còn là “liệu xe điện có ảnh hưởng đến chúng ta không?”, mà là “chúng ta sẽ chuyển đổi như thế nào và khi nào?”. Doanh nghiệp nào xem xe điện là một cơ hội để tái định vị mình thành một nhà cung cấp dịch vụ và năng lượng đa dạng sẽ không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên giao thông mới.

Biên lợi nhuận từ bán xăng dầu ngày càng mỏng và chịu nhiều biến động. Trong bối cảnh đó, một cuộc cách mạng ngầm đang diễn ra tại các cửa hàng xăng dầu Việt Nam: cuộc đua phát triển mảng kinh doanh phi xăng dầu (non-fuel retail). Đây không còn là một lựa chọn, mà là một chiến lược sống còn để tồn tại và tăng trưởng.

Tại Sao Phải “Ngoài Cột Bơm”? Lợi nhuận từ việc bán một lít xăng được quy định ở mức định mức, rất thấp và không thể tự quyết định. Trong khi đó, doanh thu từ các dịch vụ đi kèm có biên lợi nhuận cao hơn nhiều và không bị giới hạn. Mục tiêu là biến một điểm dừng 5 phút để đổ xăng thành một điểm đến 15-20 phút để mua sắm và trải nghiệm dịch vụ.

Các Mô Hình Kinh Doanh Hiệu Quả Đang Được Áp Dụng:

1. Cửa Hàng Tiện Lợi Tích Hợp:
   • Mô hình: Hợp tác với các chuỗi lớn như Winmart+, Circle K hoặc tự phát triển thương hiệu riêng. Các cửa hàng này cung cấp đồ ăn nhẹ, nước giải khát, hàng tiêu dùng nhanh.
   • Hiệu quả: Tận dụng lượng khách hàng (traffic) khổng lồ có sẵn mỗi ngày. Một khách hàng vào đổ xăng có thể tiện tay mua thêm một chai nước hay một gói snack, tạo ra doanh thu gia tăng đáng kể.
2. Trung Tâm Chăm Sóc Xe Toàn Diện:
   • Mô hình: Không chỉ là thay nhớt, các cây xăng hiện đại đang tích hợp dịch vụ rửa xe tự động, chăm sóc nội thất, bảo dưỡng nhanh, bán bảo hiểm vật chất xe (như mô hình của Petrolimex và P-Jico).
   • Hiệu quả: Biến cây xăng thành điểm đến quen thuộc của các chủ xe, tạo ra nguồn thu định kỳ và xây dựng lòng trung thành của khách hàng.
3. Trạm Dừng Chân và Dịch Vụ Ăn Uống (F&B):
   • Mô hình: Đặc biệt hiệu quả trên các tuyến quốc lộ và cao tốc. Các trạm xăng lớn kết hợp với các thương hiệu cà phê, đồ ăn nhanh để phục vụ khách đi đường dài.
   • Hiệu quả: Giữ chân khách hàng lâu hơn, tăng chi tiêu trung bình trên mỗi khách hàng.
4. Điểm Sạc Xe Điện (EV Charging):
   • Mô hình: Hợp tác với các hãng xe như VinFast (mô hình của PVOIL) hoặc các nhà cung cấp dịch vụ sạc độc lập để lắp đặt trụ sạc nhanh.
   • Hiệu quả: Đón đầu xu hướng tương lai, thu hút một tệp khách hàng mới và tận dụng “thời gian chết” của khách trong lúc chờ sạc để bán các dịch vụ khác.

Kết luận: Cuộc đua “ngoài cột bơm” đang định hình lại bộ mặt của ngành bán lẻ xăng dầu. Doanh nghiệp nào nhanh nhạy chuyển đổi mô hình, biến trạm xăng của mình thành một điểm đến dịch vụ đa năng sẽ nắm giữ lợi thế cạnh tranh vượt trội và đảm bảo sự phát triển bền vững trong tương lai.

(Bài viết Phân tích Thị trường)

Căng thẳng tại Trung Đông luôn là yếu tố khiến thị trường năng lượng toàn cầu “nín thở”, và lời đe dọa phong tỏa Eo biển Hormuz từ Iran chính là tâm điểm của mọi sự chú ý. Tuy nhiên, đằng sau những tuyên bố cứng rắn, liệu Tehran có thực sự hành động? Bài phân tích này sẽ đi sâu vào cán cân lợi ích và tổn thất để làm rõ ý đồ thực sự của Iran và kịch bản nào là khả thi nhất cho thị trường dầu mỏ.

Tại sao lời đe dọa đóng cửa Hormuz là “lá bài tẩy” của Iran?

Lời đe dọa phong tỏa Eo biển Hormuz không phải là một tuyên bố mới, mà là một công cụ răn đe chiến lược đã được Iran sử dụng rất hiệu quả trong bàn cờ địa-chính trị. Mục đích chính không phải để thực thi ngay lập tức, mà là để:

• Gây áp lực lên giá dầu: Mỗi khi căng thẳng gia tăng, lời đe dọa này đủ sức đẩy giá dầu thô biến động mạnh. Đây là cách Iran nhắc nhở thế giới về quyền lực của mình đối với an ninh năng lượng toàn cầu và cái giá phải trả nếu các lệnh trừng phạt bị siết chặt hơn.
• Tạo lá chắn răn đe quân sự: Gửi một thông điệp rõ ràng đến Mỹ và các đối thủ trong khu vực: bất kỳ cuộc tấn công nào vào lãnh thổ hoặc các cơ sở hạt nhân của Iran đều sẽ dẫn đến một cuộc khủng hoảng nguồn cung dầu mỏ, gây bất ổn cho toàn bộ nền kinh tế thế giới.

Kịch bản Phong tỏa Toàn diện: Tại sao là hành động ‘Tự sát Kinh tế’?

Một cuộc phong tỏa hoàn toàn và kéo dài Eo biển Hormuz được các nhà phân tích đánh giá là kịch bản khó xảy ra nhất. Rào cản không chỉ đến từ bên ngoài mà còn từ chính những vấn đề sống còn của Tehran.

• Tự bóp nghẹt nền kinh tế: Đây là rào cản lớn nhất. Iran cũng phụ thuộc vào Hormuz để xuất khẩu dầu (dù bị hạn chế) và nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu như lương thực, thuốc men. Đóng cửa Hormuz đồng nghĩa với việc tự cô lập và hủy hoại nền kinh tế vốn đã kiệt quệ vì cấm vận.
• Chắc chắn kích hoạt can thiệp quân sự: Phong tỏa Hormuz sẽ vượt qua mọi “lằn ranh đỏ”, bị coi là hành vi gây chiến và đe dọa trực tiếp đến an ninh toàn cầu. Liên minh do Mỹ dẫn đầu gần như chắc chắn sẽ đáp trả quân sự quy mô lớn để tái lập tự do hàng hải. Trong một cuộc chiến quy ước, Iran không có khả năng chiến thắng.
• Mất sự ủng hộ từ đồng minh: Ngay cả các đối tác quan trọng như Trung Quốc (khách hàng mua dầu lớn nhất) và Nga cũng sẽ phản đối kịch liệt. Lợi ích kinh tế của họ gắn liền với dòng chảy thương mại tự do qua Hormuz. Một hành động cực đoan như vậy sẽ khiến Iran bị cô lập hoàn toàn trên trường quốc tế.

Chiến lược Thực tế nhất: Gây gián đoạn và đẩy rủi ro thị trường

Thay vì một cuộc phong tỏa tổng lực đầy rủi ro, chiến lược khả thi và đã từng được Iran áp dụng là các hành động gây gián đoạn bất đối xứng. Đây mới chính là mối đe dọa thực sự đối với thị trường xăng dầu.

• Bắt giữ tàu chở dầu có chọn lọc: Hải quân Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) có thể bắt giữ một vài tàu chở dầu của các quốc gia cụ thể để gửi thông điệp chính trị mà không gây ra phản ứng quân sự tổng lực.
• Quấy rối bằng tàu cao tốc và UAV: Sử dụng các đội tàu nhỏ, tốc độ cao hoặc máy bay không người lái (UAV) để áp sát các tàu thương mại, tạo ra không khí căng thẳng, làm gián đoạn lịch trình và gây lo sợ cho các thủy thủ đoàn.
• Tấn công gián tiếp vào chi phí vận tải: Những hành động trên ngay lập tức khiến các công ty bảo hiểm tăng vọt phí bảo hiểm rủi ro chiến tranh đối với các tàu đi qua khu vực. Điều này làm tăng chi phí vận chuyển dầu một cách hiệu quả, tác động trực tiếp lên giá cuối cùng mà không cần một viên đạn nào được bắn ra.

Kết luận: Rủi ro thực sự nằm ở đâu?

Kịch bản Iran “đóng cửa” hoàn toàn Eo biển Hormuz là rất khó xảy ra do tính chất tự hủy diệt của nó. Tuy nhiên, thị trường năng lượng và các nhà hoạch định chính sách phải luôn chuẩn bị cho các hành động gây gián đoạn có tính toán và giới hạn từ Tehran.

Những cuộc “quấy rối” bất đối xứng mới chính là công cụ nguy hiểm nhất, bởi chúng vừa đủ để đẩy rủi ro địa chính trị và giá dầu lên cao, vừa đủ tinh vi để tránh một cuộc đối đầu quân sự toàn diện. Đây chính là trạng thái “bất ổn có kiểm soát” mà Iran muốn duy trì như một phần trong chiến lược của mình.